Karwa Chauth: ભારત સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓનો દેશ છે. અહીં દરેક તહેવારનો પોતાનો અનોખો અર્થ અને મહત્વ છે. એવા તહેવારોમાં એક છે કરવા ચોથ, જે ખાસ કરીને ઉત્તર ભારતમાં મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસે વિવાહિત સ્ત્રીઓ પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય અને સુખી દામ્પત્ય જીવન માટે ઉપવાસ રાખે છે. આજના સમયમાં આ તહેવાર માત્ર ધાર્મિક નહીં પરંતુ કુટુંબીય પ્રેમ અને જોડાણનું પ્રતિક પણ બની ગયું છે.
Karwa Chauth
કરવા ચોથ શું છે?
કરવા ચોથ હિન્દુ ધર્મનો એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. આ દિવસે પત્નીઓ સૂર્યોદયથી ચંદ્રોદય સુધી કઠોર નિર્જળ ઉપવાસ રાખે છે. એટલે કે, તેઓ દિવસ દરમિયાન ન તો પાણી પીવે છે અને ન જમવાનું લે છે. ચંદ્રોદય પછી જ પતિના હાથથી પાણી અને ભોજન લઈને ઉપવાસ પૂર્ણ કરે છે.
કરવા ચોથનો ઈતિહાસ
કરવા ચોથના મૂળ વિશે ઘણી કથાઓ પ્રચલિત છે. એક પ્રસિદ્ધ કથા મુજબ, એક સાદી સ્ત્રી પોતાના પતિ માટે કરેલા ઉપવાસથી મૃત્યુના દેવ યમરાજને પણ જીતી જાય છે અને પતિને ફરી જીવિત કરે છે. બીજી કથા પ્રમાણે, કરવાથી (અર્થાત earthen pot) સંબંધિત તહેવાર છે, જેમાં સ્ત્રીઓ કરવોમાં અનાજ, મીઠાઈ અને દાનની વસ્તુઓ ભરીને એકબીજાને આપે છે. આ કથાઓ કરવાના તહેવારને વધુ પવિત્ર અને ભાવનાત્મક બનાવે છે.
કરવા ચોથ 2025 તારીખ અને સમય
વર્ષ 2025માં કરવા ચોથનો તહેવાર રવિવાર, 12 ઑક્ટોબર 2025ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. હિંદુ ચંદ્ર કેલેન્ડર અનુસાર આ શુભ દિવસ કાર્તિક માસના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્થીએ આવે છે.
આ દિવસે વિવાહિત સ્ત્રીઓ પોતાના પતિના દીર્ઘાયુષ્ય અને સુખ-સમૃદ્ધિ માટે ખાવા-પીવાના વિના કડક ઉપવાસ કરે છે. ઉપવાસ સૂર્યોદય પહેલાં શરૂ થાય છે અને રાત્રે ચંદ્રોદય સુધી ચાલે છે. હિંદુ પરંપરામાં આ ઉપવાસ સૌથી કઠિન ગણાય છે, છતાંય સ્ત્રીઓ તેને અતિશય શ્રદ્ધા અને ભક્તિથી નિભાવે છે.
ચંદ્રોદયનો સમય
વર્ષ 2025માં, ચંદ્રોદય સાંજે આશરે 8:00 વાગ્યે થવાની શક્યતા છે. સ્ત્રીઓ આતુરતાથી આ ક્ષણની રાહ જુએ છે, કારણ કે ચંદ્ર દર્શન પછી જ તેમના ઉપવાસનો સમાપન થાય છે.
ચંદ્રોદય સમયે વિધિ
જેમજેમ ચંદ્રોદય થાય છે, સ્ત્રીઓ સુંદર રીતે સજાવેલ પૂજા થાળી લઈને એકત્ર થાય છે. આ થાળીમાં દીવો, પાણીથી ભરેલો કરવો (માટલો), ચાલણી (છન્ની), મીઠાઈ અને ફૂલો રાખવામાં આવે છે.
- સૌપ્રથમ સ્ત્રીઓ ચંદ્રને અર્ઘ્ય આપે છે અને પતિના આરોગ્ય, સુખ અને દીર્ઘાયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરે છે.
- ત્યારબાદ પરંપરાગત વિધિ મુજબ પત્ની ચાલણીમાંથી ચંદ્રને જુએ છે અને પછી પતિને જુએ છે. આ પ્રતીકરૂપે બતાવે છે કે પતિ ચંદ્ર જેવી તેજસ્વી, સ્થિર અને માર્ગદર્શક શક્તિ છે.
- ત્યારબાદ પતિ પોતાની પત્નીને પોતાના હાથથી પાણી પીવડાવે છે, જે ઉપવાસ પૂર્ણ થવાનું પ્રતિક છે. કેટલીક પરિવારોમાં આ સમયે પતિ પત્નીને ભેટ આપીને પ્રેમ અને આભાર વ્યક્ત કરે છે.
કરવા ચોથનો ધાર્મિક મહત્વ
કરવા ચોથનો ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી ખૂબ મહત્વ છે. માન્યતા છે કે આ દિવસે કરેલા ઉપવાસથી પતિના આયુષ્યમાં વૃદ્ધિ થાય છે અને વૈવાહિક જીવનમાં સુખ-શાંતિ આવે છે. ચંદ્ર દેવતા મનુષ્યના મન અને ભાવનાઓના દેવતા છે. તેમને અર્પણ કરવાથી દંપતીના સંબંધમાં મીઠાશ વધે છે.
11 Months Anniversary Messages For Him
કરવા ચોથની પરંપરા
- સરગી – વહેલી સવારે સાસુ પોતાના વહુને સરગી આપે છે. તેમાં મીઠાઈ, સુકા મેવા અને ફળોનો સમાવેશ હોય છે. સ્ત્રી સૂર્યોદય પહેલાં આ ભોજન કરે છે.
- શૃંગાર – દિવસ દરમિયાન સ્ત્રીઓ પરંપરાગત વસ્ત્રો પહેરે છે, ખાસ કરીને લાલ અથવા ગુલાબી રંગના કપડાં. તેઓ હાથમાં મહેંદી લગાવે છે અને 16 શૃંગાર કરે છે.
- કથા વાચન – બપોર પછી પડોશની સ્ત્રીઓ એકત્ર થાય છે અને કરવા ચોથની કથા સાંભળે છે.
- ચંદ્ર પૂજન – સાંજે ચંદ્રોદય સમયે, સ્ત્રી છલણીમાંથી ચંદ્રને જુએ છે અને પછી પોતાના પતિને જુએ છે. તે બાદ પતિના હાથથી પાણી પીધા પછી ઉપવાસ પૂર્ણ કરે છે.
કરવા ચોથનું સામાજિક મહત્વ
કરવા ચોથ માત્ર ધાર્મિક તહેવાર જ નહીં પરંતુ કુટુંબને જોડતો તહેવાર છે. આ દિવસે પતિ-પત્ની વચ્ચેનો પ્રેમ અને વિશ્વાસ વધુ મજબૂત બને છે. પરિવારના સભ્યો સાથે મળીને ઉજવાતા આ તહેવારમાં સૌહાર્દ, ભાઈચારો અને સંસ્કૃતિનો અહેસાસ થાય છે.
કરવા ચોથ અને આધુનિક સમય
આજના સમયમાં કરવા ચોથની ઉજવણીનો અંદાજ થોડો બદલાયો છે. પહેલાં આ તહેવાર માત્ર ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં જ ઉજવાતો હતો, પરંતુ હવે શહેરી વિસ્તારોમાં પણ તેની ધૂમ જોવા મળે છે. સોશિયલ મીડિયા, ટીવી સિરીયલ્સ અને ફિલ્મોએ પણ આ તહેવારને વધુ લોકપ્રિય બનાવ્યો છે. હવે ઘણા પતિઓ પણ પત્ની સાથે ઉપવાસ રાખીને તેમના પ્રેમને વ્યક્ત કરે છે.
કરવા ચોથ દરમિયાન ધ્યાનમાં લેવાની બાબતો
- ઉપવાસ દરમિયાન આરોગ્યનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે.
- સરગીમાં હેલ્ધી ખોરાક લેવો જોઈએ જેથી દિવસભર તાકાત મળે.
- ચંદ્ર પૂજન માટે સ્વચ્છતા અને શાંતિનું પાલન કરવું જોઈએ.
- ઉપવાસ કરતી વખતે મનમાં સકારાત્મકતા રાખવી જરૂરી છે.
કરવા ચોથ અને મહિલા સશક્તિકરણ
જ્યારે કરવા ચોથને ઘણી વાર માત્ર સ્ત્રીઓના તહેવાર તરીકે જોવામાં આવે છે, ત્યારે આજના સમયમાં તેને મહિલા સશક્તિકરણ સાથે પણ જોડવામાં આવે છે. સ્ત્રીઓ પોતાની સંસ્કૃતિ અને પરંપરાને જીવંત રાખે છે અને સાથે જ પરિવાર માટેનું પોતાનું યોગદાન દર્શાવે છે.
Conclusion
કરવા ચોથ એક સુંદર અને પવિત્ર તહેવાર છે, જે પતિ-પત્નીના સંબંધમાં પ્રેમ, વિશ્વાસ અને ત્યાગનું પ્રતિક છે. આ દિવસ માત્ર ધાર્મિક માન્યતાઓ માટે જ નહીં પરંતુ કુટુંબના બંધનને મજબૂત બનાવવા માટે પણ ઉજવાય છે. આજના યુગમાં તેની ઉજવણીનું સ્વરૂપ ભલે બદલાયું હોય, પરંતુ તેનો હેતુ એ જ છે – પ્રેમ અને સમર્પણ.
